
ΕΛΕΩΝΟΡΑ ΟΡΦΑΝΙΔΟΥ: Κυρία Πρόεδρε, παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια -και στην Ελλάδα- απαιτείται να γίνουν ακόμη πολλά μέχρι η ισότητα να καταστεί μια καθημερινή πραγματικότητα για όλες και όλους. Σήμερα, Παγκόσμια Ημέρα Εξάλειψης της Βίας κατά των Γυναικών, έχουμε την τιμή να είστε εσείς, η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος της χώρας, που εγκαινιάζει τη σειρά podcast του δημοτικού ραδιοφώνου της πόλης «Αθήνα 9.84», σε μια προσπάθεια στήριξης και ενδυνάμωσης των θυμάτων της έμφυλης βίας. Η έμφυλη βία έχει χαρακτηριστεί ως η πιο σοβαρή και επίμονη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην ιστορία του ανθρώπου.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΥ: Αισθάνθηκα και εγώ έντονο τον συμβολισμό αυτής της πρόσκλησης ενόψει του θέματος της ημέρας και γι’ αυτό ανταποκρίθηκα με χαρά. Πράγματι, η έμφυλη βία αποτελεί ένα παγκόσμιο φαινόμενο, μιας μοναδικής ιστορικής αντοχής φαινόμενο, με ιδιαίτερα οδυνηρές προεκτάσεις: Πλήττει την ακεραιότητα, την αξιοπρέπεια των γυναικών, τις καταδικάζει σε κοινωνική περιθωριοποίηση, σε ψυχολογική διάλυση, αν δεν τις δολοφονήσει στο τέλος. Αλλά και μια ζωή υπό καθεστώς ψυχολογικής και σωματικής βίας είναι ένας ζωντανός θάνατος. Και το δυσάρεστο είναι ότι τα φαινόμενα αυτά, όπως τα έχουμε ζήσει, τουλάχιστον στο παρελθόν, σπάνια καταγγέλλονται και ακόμα σπανιότερα τιμωρούνται. Δυστυχώς στις μέρες μας με την πανδημία και ιδιαίτερα με τις δυσμενείς συνθήκες που βιώσαμε όλοι -τη στενότητα του χώρου, την αναγκαστική συνύπαρξη των ανθρώπων- υπήρξε μια μεγάλη έξαρση του φαινομένου αυτού, όπως έχουμε δει, που έχει να κάνει ακριβώς με τα εξουσιαστικά πλέγματα, με τα λανθασμένα πρότυπα της ανδρικής ισχύος που υπάρχουν στην κοινωνία, μια εντελώς λανθασμένη αντίληψη για την αρρενωπότητα. Πρόκειται για ένα φαινόμενο κατάχρησης εξουσίας. Οι γυναίκες λογίζονται υποτελείς και υποδεέστερες πολλές φορές σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού και αυτό οδηγεί στα δυσάρεστα αυτά φαινόμενα που όλοι γνωρίζουμε.
ΕΛΕΩΝΟΡΑ ΟΡΦΑΝΙΔΟΥ: Η έμφυλη βία έχει πολλά πρόσωπα με απεχθέστερο φυσικά τις δολοφονίες. Μετράμε ήδη δεκατρείς γυναικοκτονίες μέσα στη χρονιά. Είναι τρομακτικός αριθμός.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΥ: Είναι πράγματι τρομακτικός αριθμός, όπως το λέτε. Θα ήθελα να αναφερθώ σε μια εμπειρία που είχα σε ένα ταξίδι στο Παρίσι, το τελευταίο που έκανα ως Πρόεδρος του ΣτΕ, πριν γίνω Πρόεδρος της Δημοκρατίας, το Σεπτέμβριο του 2019. Εκεί υπήρχε μια εκδήλωση, ένα συνέδριο, αλλά σε έναν από τους περιπάτους που κάναμε, περνώντας από το Δημαρχείο του Παρισιού είδα δυο τεράστια εντυπωσιακά πανό να διακοσμούν την πρόσοψή του. Στα πανό αυτά ήταν γραμμένα ονόματα γυναικών. Ήταν όλες οι Γαλλίδες που είχαν χάσει τη ζωή τους από αντίστοιχο λόγο από τον σύζυγό τους, τον σύντροφό τους, τον πρώην άντρα τους, μέσα στη χρονιά. Ήταν μια κίνηση που έκανε η Anne Hidalgo για να ευαισθητοποιηθεί τον κόσμο για το φαινόμενο της Femicide, ήδη τον λέγανε τον όρο γυναικοκτονία. Ήταν κάτι που μου έκανε τεράστια εντύπωση.
Εδώ τώρα, βλέπουμε ότι έχει αρχίσει και στην Ελλάδα αυτός ο διάλογος. Ο όρος γυναικοκτονία αναφέρεται -γιατί δεν έχει γίνει ακόμα αποδεκτός στη νομική ορολογία- σε εγκλήματα που διαπράττονται κατά γυναικών, μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκες, άρα μόνο λόγω του φύλου τους. Προϋποθέτει λοιπόν αυτή την σχέση εξουσίας, εξάρτησης και την ανισότητα που μπορεί να είναι κοινωνική, ψυχολογική, οικονομική. Οφείλεται προφανώς σε πολύ παρωχημένες κοινωνικές αντιλήψεις και τα έμφυλα στερεότυπα και είναι πραγματικά ένα έγκλημα στο οποίο εγγράφονται όλα τα πρότυπα ηθικής των δραστών, η ιεραρχία των δυο φύλων. Απηχούν αυτή την απίστευτη ιδιοκτησιακή νοοτροπία που αισθάνονται πολλές φορές τα άρρενα μέλη της οικογένειας – συνήθως βέβαια πρόκειται για τον σύντροφο ή για τον σύζυγο- αλλά αυτή η ιδιοκτησιακή νοοτροπία νομιμοποιεί, κατά κάποιο τρόπο, στα μάτια των δραστών την άσκηση της βίας. Οι γυναίκες λογίζονται υποτελείς και μπορούν να είναι δεκτικές σε αυτού του είδους τις συμπεριφορές.
Ξέρω ότι γίνεται ένας έντονος διάλογος στη νομική επιστήμη, και στην Ελλάδα. Υπάρχει ο προβληματισμός κατά πόσο ο όρος γυναικοκτονία θα περάσει. Είναι θέμα καθαρά του νομοθέτη αν θα δεχθεί να το εντάξει αυτοτελώς, να το μεταχειριστεί ποινικά ή θα μπορούσε να είναι μια επιβαρυντική περίπτωση στην ανθρωποκτονία. Αυτό είναι κάτι που δεν θα το λύσω εγώ, θα το λύσει τελικά ο Έλληνας νομοθέτης. Δεν ξέρουμε ποια επιλογή θα κάνει. Πιστεύω ότι ο όρος είναι υπαρκτός όπως και αυτό που θέλει να αποδώσει. Πιστεύω ότι η εποχή μας έχει ανάγκη να το αποδώσει.
ΕΛΕΩΝΟΡΑ ΟΡΦΑΝΙΔΟΥ: Έχει περάσει περίπου ένας χρόνος από τότε που η Σοφία Μπεκατώρου άνοιξε τον κύκλο των αποκαλύψεων αλλά και της απελευθέρωσης ανθρώπων από τα βαριά δεσμά της σιωπής, για εγκλήματα ή ασχήμιες που υπέστησαν. Και η πρώτη πολίτης της χώρας, εσείς, το θυμόμαστε όλοι, βγήκατε ανοικτά και την στηρίξατε.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΥ: Νομίζω ότι θυμόμαστε όλοι ήταν συγκλονιστική η μέρα εκείνη. Ήταν ίσως και η αρχή, αυτό που αποκαλείται το ελληνικό metoo. Η μαρτυρία της Σοφίας Μπεκατώρου η δύναμη και η αξιοπρέπεια που έδειξε, ο εσωτερικός αγώνας που καταλάβαμε όλοι ότι είχε βιώσει όλα αυτά τα χρόνια για να διαχειριστεί αυτό το πράγμα και τελικώς η θαρραλέα της αποκάλυψη που θα έλεγα ότι σάρωσε κάθε απόπειρα συγκάλυψης. Ήταν σαρωτική η κυρία Μπεκατώρου εκείνη τη στιγμή και συνέβαλε βέβαια στην ευρύτερη ευαισθητοποίηση της κοινωνίας συνολικά απέναντι σε τέτοιες συμπεριφορές. Τη συνάντησα λοιπόν, πράγματι, την κάλεσα αμέσως, θέλησα να τη δω για να μεταδώσω αυτό το μήνυμα: Μιλήστε, σπάστε τη σιωπή. Αυτό που ήταν κρίσιμο εκείνη τη στιγμή ήταν ότι αυτή η γυναίκα βρήκε το θάρρος να εξωτερικεύσει κάτι που της δημιουργούσε επί χρόνια ένα μεγάλο πρόβλημα, ένα βάρος, νομίζω ντροπή, ενοχή, είναι ανάμικτα τα συναισθήματα που νιώθει μια γυναίκα σε αυτή την κατάσταση. Η ταπείνωση, ένα αίσθημα ενδεχομένως υπαιτιότητας. Η συνάντηση προφανώς είχε μόνο αυτό το μήνυμα, ήμουν σαφής και τότε, δεν είχε καμία έννοια παρεμβολής, παρέμβασης στην δικαστική πορεία των υποθέσεων. Είμαστε σε μια δημοκρατία, υπάρχει έννομη τάξη, η οποία θα λειτουργήσει για όλους και οι καταγγελλόμενοι πρέπει να έχουν όλα τους τα δικαιώματα, δεν πρέπει να γίνονται ούτε αντικείμενο διασυρμού, παρά να έχουν την αναγκαία ποινική μεταχείριση, εάν αυτή χρειαστεί στο τέλος. Αυτό θα το κρίνουν οι αρμόδιοι δικαστές. Αλλά αυτό που ήταν πάρα πολύ κρίσιμο στην ιστορία της κυρίας Μπεκατώρου και αυτό κατέστη σαφές, ήταν ακριβώς ότι έσπασε τη σιωπή και ήταν η πρώτη που το έκανε. Επειδή υπάρχουν πάρα πολλές γυναίκες που βιώνουν αυτή την ταπείνωση, την αδυναμία, τη δυσκολία, διστάζουν να βγουν προς τα έξω, αυτό ήταν κάτι που πιστεύω ότι τελικώς έχει καταγραφεί και στην ιστορία. Αυτό στήριξα και εγώ.
ΕΛΕΩΝΟΡΑ ΟΡΦΑΝΙΔΟΥ: Κυρία Πρόεδρε, η κακοποίηση των γυναικών, η βία είτε λεκτική, είτε ψυχολογική, είτε σωματική είτε και οικονομική μας αφορά όλες και όλους.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΥ: Έχει χαρακτηριστεί ως η πιο …δημοκρατική απ’ όλα τα εγκλήματα πράγματι. Είναι ένας μύθος ότι η έμφυλη βία αφορά αδύναμα κοινωνικά στρώματα, χαμηλά κοινωνικά στρώματα ή πιο περιθωριακές ομάδες. Η βία καθαρά συνδέεται με χαρακτηριστικά του θύτη, μπορεί να αφορά τους πάντες, είναι αποκλειστικά δική του επιλογή. Είναι επίσης ένας μύθος ότι η αδυναμία της γυναίκας φέρνει τον θύτη σε αυτή τη συμπεριφορά. Όχι, επιλογή του θύτη είναι αυτή η συμπεριφορά και δική του καθαρά υπαιτιότητα. Και μετά βεβαίως ζούμε τις διαβαθμίσεις των κακοποιητικών συμπεριφορών, που μπορεί να ξεκινήσει από τη λεκτική βία και να συνεχιστεί και να φτάσει στην ένταση που αναφέραμε και προηγουμένως. Είναι ένας φαύλος κύκλος αυτές οι κακοποιητικές συμπεριφορές, γιατί συνήθως συνοδεύονται, εν όψει και των εξαρτήσεων που συντρέχουν ανάμεσα στα δύο μέρη μιας σχέσης, μπορεί να διστάσουν, να κάνουν πίσω τα θύματα, δυστυχώς απ’ ό,τι αποδεικνύεται στατιστικά κι απ’ ό,τι λένε και οι ειδικοί επιστήμονες, η επανάληψη του φαινομένου είναι κάτι που σπάνια δεν θα δούμε, όποιος ξεκινήσει μια τέτοια συμπεριφορά πάρα πολύ σπάνια δεν θα συνεχίσει. Και γι’ αυτό οι γυναίκες που έχουν αυτή την εύθραυστη επιβίωση και βιώνουν αυτά τα φαινόμενα, πιστεύω ότι πρέπει να ενθαρρύνονται να μιλήσουν, να σπάσουν τη σιωπή τους. Και βέβαια, από εκεί και πέρα να εξωτερικεύσουν το πρόβλημα, να ακούσουν ενδεχομένως έναν ψυχολόγο, ή σε όποιον πρέπει να αποταθούν για να πάρουν την κατάλληλη συμβουλή, αλλά το βασικό είναι, να βρουν το θάρρος να σπάσουν τη σιωπή και να μιλήσουν. Και να απευθυνθούν εκεί που πρέπει για να καταγγείλουν μια κακοποιητική συμπεριφορά.
ΕΛΕΩΝΟΡΑ ΟΡΦΑΝΙΔΟΥ: Με αφορμή αυτό που μόλις αναφέραμε, ότι μας αφορά όλες και όλους η έμφυλη βία, θα ήθελα να σας ρωτήσω αν στη δική σας προσωπική και επαγγελματική διαδρομή είχε συμβεί το φύλο σας να αποτελέσει αιτία υποτίμησης, ψόγου, υποβιβασμού ακόμη και σεξισμού. Σας συνέβη;
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΥ: Εγώ είχα ίσως την τύχη να μην έχω ζήσει παρόμοιες συμπεριφορές αλλά και εν όψει και της πορείας μου της επαγγελματικής, εν πάση περιπτώσει, δεν το συζητώ για την προσωπική ζωή που δεν υπήρχε καμία σχέση, αλλά δύσκολα θα μπορούσα να πω ότι έχω υποστεί διακρίσεις και στην επαγγελματική μου διαδρομή. Αυτό που έζησα όμως, γιατί έζησα σε αυτόν τον χώρο, είχα πολλές γυναίκες συναδέλφους αυτά τα σαράντα σχεδόν χρόνια που ήμουν και στο δικαστήριο αλλά και τον ευρύτερο επαγγελματικό χώρο- δεν είναι μόνο το Συμβούλιο Επικρατείας, φυσικά και γίνονταν διακρίσεις. Στα προηγούμενα χρόνια- γιατί εγώ ήμουν μιας προηγούμενης γενιάς δικαστής- είχαμε όλοι την αίσθηση ότι η δικαιοσύνη είναι υπόθεση των ανδρών και οι γυναίκες αντιμετωπιζόμαστε με μια συγκατάβαση. Ανάλογα και με την προσωπικότητα της καθεμιάς μπορεί να έχουμε και τα δείγματα συμπεριφοράς εκ μέρους των ανδρών. Αλλά η συγκατάβαση στα πρόσωπα των συναδέλφων, μια καχυποψία, ιδίως απέναντι σε γυναίκες συναδέλφους που είναι πιο χαμηλών τόνων προσωπικότητες, – παίζει και αυτό ρόλο-, ναι είχα πολλές φορές κι εγώ την ευκαιρία να το διαπιστώσω και νομίζω δεν υπάρχει γυναίκα που να μην έχει διαπιστώσει κάτι τέτοιο. Το έχω πει χαρακτηριστικά στο παρελθόν, μερικά από αυτά τα μικρά δείγματα αυτού που αναφέρω για τη συγκατάβαση, όταν φωνάζει ένας άνδρας αποκαλείται δυναμικός, όταν φωνάζει μια γυναίκα πολύ εύκολα αποκαλείται υστερική. Αυτά είναι κάποια πρώτα δείγματα. Βέβαια στο Δικαστικό Σώμα αυτή τη στιγμή κυριαρχούν οι γυναίκες, έτσι τα έφερε η ζωή ή οι συνθήκες τέλος πάντων, και πολύ σύντομα νομίζω άλλοι θα αναζητούν ποσοστώσεις.
ΕΛΕΩΝΟΡΑ ΟΡΦΑΝΙΔΟΥ: Ως ανώτατη δικαστικός αλλά και παλιότερα στα πρώτα χρόνια της παρουσίας σας στα δικαστήρια είχατε βρεθεί αντιμέτωπη με περιστατικά βίας κατά των γυναικών; Γιατί πολύ συχνά το λέμε ότι επανατραυματίζεται το θύμα στο πλαίσιο των διαδικασιών καταγγελίας του θύτη και της απονομής της δικαιοσύνης.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΥ: Ο χώρος που ήμουν εγώ, το Συμβούλιο της Επικρατείας, δεν ήταν σε επαφή, οι υποθέσεις που δικάζαμε εμείς δεν μας έδιναν την αφορμή να έρθουμε σε επαφή με τέτοιου είδους περιστατικά. Ξέρουμε όλοι όμως βέβαια, και έχουμε είτε από το ευρύτερο περιβάλλον, είτε από αυτά που παρακολουθούμε ότι πράγματι υπάρχει ένας φαύλος κύκλος, μια μεγάλη δυσκολία και εκεί είναι και το στοίχημα για την επόμενη μέρα. Ακόμα και όταν οι γυναίκες βρουν το θάρρος, και ιδίως βέβαια στις πιο ακραίες περιπτώσεις, διότι να μην ξεχνάμε υπάρχουν περιστατικά έντονης κακοποίησης, που φτάνουν στον βιασμό ή και τη δολοφονία, που δυσκολεύουν τους οικείους να τα καταγγείλουν. Η καταγγελία λοιπόν στα αρμόδια όργανα πολλές φορές παραμερίζεται, αγνοείται, λοιδορείται ή θεωρείται κάτι έτσι σύνηθες κι ότι θα πρέπει να το αφήσουν. Εάν φτάσει στο δικαστήριο, ίσως είναι και η διάρθρωση του ποινικού συστήματος και είναι πολλά αυτά που πρέπει να γίνουν, παρ’ όλο που έχουν γίνει βήματα τελευταία, βλέπει κανείς την απαξίωση, την προσπάθεια υπονόμευσης του θύματος και την προσπάθεια να εμφανίσουν τα περιστατικά με άλλον τρόπο και τελικώς βέβαια και όταν γίνονται οι δίκες σπάνια έχουμε την υποδειγματική τιμωρία των ενόχων. Αυτό πράγματι πρέπει να είναι -δεν νομίζω να είναι μόνο το ελληνικό σύστημα- ένα ευρύτερο ζήτημα του πώς θα πρέπει και το ποινικό σύστημα να λειτουργήσει με έναν καλύτερο τρόπο.
ΕΛΕΩΝΟΡΑ ΟΡΦΑΝΙΔΟΥ: Καθώς και η κοινωνία μας και ο κόσμος εξελίσσεται βλέπετε εσείς διαφορές στον τρόπο που προσεγγίζουμε την έμφυλη βία, έχουν γίνει όντως βήματα προόδου ή οπισθοδρομούμε;
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΥ: Όχι, νομίζω ότι προφανώς έχουν γίνει βήματα προόδου στα τελευταία χρόνια, είναι εμφανές αυτό, και στη χώρα μας υπό την πίεση και των οργανώσεων των γυναικών και των διεθνών οργάνων και αρχών.
Υπάρχει και νόμος για την ενδοοικογενειακή βία, αν θυμάμαι καλά είναι του 2006. Η Ελλάδα έχει προσχωρήσει και στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης από την οποία περιέργως η Τουρκία η ίδια- όχι περιέργως βέβαια, απλώς είναι οξύμωρο γιατί η Σύμβαση αποκαλείται της Κωνσταντινούπολης, μόνο που η Τουρκία αποχώρησε γιατί έχει τα δικά της θέματα που αφορούν την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών. Έχουν λοιπόν περάσει αυτές οι ρυθμίσεις, έχουν πολλά να γίνουν ακόμα. Και μόνο που έχει αναγνωριστεί ότι η ενδοοικογενειακή βία δεν είναι ιδιωτική υπόθεση αλλά είναι κοινωνική παθογένεια και σαν τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται, είναι σημαντικό. Επομένως αυτά τα βήματα έχουν γίνει και πιστεύω όπως είπα λίγο πριν ότι σε όλα τα επίπεδα δηλαδή και στο επίπεδο του να έχει τη δυνατότητα και να ξέρει ότι είναι ασφαλής η γυναίκα που έχει υποστεί την οποιαδήποτε κακοποιητική συμπεριφορά να την καταγγείλει, η υποδοχή της από τα αρμόδια όργανα σε πρώτη φάση, και στη συνέχεια να ακολουθηθούν νόμιμες διαδικασίες για να έχει την προστασία που χρειάζεται, νομίζω ότι είναι αυτά τα βήματα που πρέπει να γίνουν. Πέρα όμως από αυτά, που είναι η νομική μεταχείριση αν θέλετε, αυτό που με απασχολεί γιατί προβληματίζομαι κάθε φορά για τις γυναικοκτονίες, την έξαρση που είχαμε τα τελευταία χρόνια, νέες κοπέλες που είδαμε να έχουν αυτή την τραγική τύχη, νομίζω ότι είναι κάτι που ξεκινάει από το σπίτι, φυσικά και το σχολείο, όπως όλα τα μεγάλα θέματα. Αυτά τα αγόρια, αυτοί οι άνδρες, που δεν είναι όλοι άρρωστοι, τι μηνύματα έχουν πάρει για το ποιες δυνατότητες έχουν να ξεφεύγουν από τα όρια, είτε λεκτικά είναι αυτά, είτε ακόμη χειρότερα σωματικής βίας. Αυτά όλα πρέπει από το σπίτι τους να ξεκινήσουν. Όλοι έχουμε ευθύνη λοιπόν στο περιβάλλον μας το πώς μεγαλώνουμε τα αγόρια και τα κορίτσια αντίστοιχα να φέρονται στις σχέσεις τους. Η μια πλευρά μπορεί να μεγαλώνει με την ανοχή του να ασκεί βία και η άλλη πλευρά με την ενοχή να δέχεται τη βία. Και τα δύο είναι ζητήματα που πρέπει οπωσδήποτε να διορθωθούν το συντομότερο δυνατό. Νομίζω ότι κι αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό, αυτό που αφορά το οικογενειακό περιβάλλον.
ΕΛΕΩΝΟΡΑ ΟΡΦΑΝΙΔΟΥ: Κυρία Πρόεδρε ποιο μήνυμα θα στέλνατε στην κοινωνία;
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΥ: Θα ήθελα να πω ότι καμιά μορφή βίας δεν είναι ανεκτή και δεν πρέπει να γίνεται ανεκτή. Αλλά η έμφυλη βία στην οποία αναφερόμαστε σήμερα μιας και είναι η μέρα αυτή, είναι εντελώς αποδοκιμαστέα και θα πρέπει όλοι να καταλάβουμε ποιες συμπεριφορές είναι αυτές που συνδέονται με μια σχέση και είναι ανεκτές, ποιες μπορούν να είναι περιεχόμενο της σχέσης και ποιες πρέπει να αποδοκιμάζονται. Αυτό πρέπει να γίνει συνείδηση σε όλους, να αισθάνονται όλοι ισότιμοι, ελεύθεροι άνθρωποι, να διεκδικούν το καλύτερο και να μην ανέχονται καμία κακοποιητική συμπεριφορά. Και βεβαίως να μην την ασκούν αυτοί που ενδεχομένως θα την ασκήσουν. Αυτό θα ήταν μια ευχή για όλους τους ανθρώπους, γιατί η βία δεν ασκείται μόνο από τους άντρες, αλλά η αλήθεια είναι ότι έτσι όπως την έχουμε βιώσει στην κοινωνία ως σήμερα, περισσότερο οι γυναίκες είναι θύματα της έμφυλης βίας και γι’ αυτό πιο πολύ η ευχή μου είναι για τα νέα κορίτσια, να ονειρεύονται, να είναι πάντα αξιοπρεπή και να μην ανέχονται ποτέ κακοποιητικές συμπεριφορές. Όταν σταματήσουν οι γυναίκες να τις ανέχονται, κάπου θα δυσκολευτούν και οι άντρες να τις ασκήσουν.